Op 15 juli 2024 is de Methaanverordening gepubliceerd in het publicatieblad van de EU. Methaan is een krachtig broeikasgas en draagt na CO2 het meeste bij aan de klimaatverandering. Methaan is verantwoordelijk voor ongeveer een derde van de huidige opwarming van de aarde. De Methaanverordening is een belangrijk onderdeel van de EU-methaanstrategie en maakt deel uit van het pakket Fit for 55.
In hoofdlijnen bestaat de methaanverordening uit twee onderdelen:
- Een nationaal deel voor monitoring, rapportage en verificatie van methaanemissies in de energiesector (ruwe olie, kolen en aardgas). Bedrijven moeten lekkages identificeren en repareren. Voor het toezicht op het nationale deel is een aantal verschillende, nog aan te wijzen toezicht- en handhavingsorganisaties en inspecties verantwoordelijk.
- En een deel dat gaat over de import in de EU: importeurs moeten informatie overleggen over metingen, rapportages, verificatie en mitigatie van methaanemissies (specifiek leakage detection and reparation (LDAR)) bij de productie van ruwe olie, gas en steenkool. Het toezicht hierop valt onder de NEa. In eerste instantie geldt alleen een inspanningsverplichting om zo goed mogelijk te monitoren. Vanaf januari 2027 moeten de importeurs aantonen dat exporteurs uit derde landen voldoen aan dezelfde monitorings- en verificatie-eisen als Europese landen. De Europese Commissie gaat op basis van de verzamelde gegevens vanaf 2030 een maximale methaanintensiteit opleggen bij de productie van de ruwe olie, gas en kolen.
Waarom de methaanverordening?
De Methaanverordening heeft als doel de wereldwijde methaanuitstoot in de energiesector te verminderen. De methaanconcentratie in de atmosfeer is de afgelopen tien jaar sterk toegenomen. Volgens het IPCC moeten methaanemissies aanzienlijk afnemen om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5°C. Een reductie van 45% tegen 2030 zou de opwarming tegen 2045 met 0,3°C kunnen verminderen.
De EU is sterk afhankelijk van import voor steenkool (70%), olie (97%) en aardgas (90%), wat bijdraagt aan de methaanemissies. De verordening introduceert rapportageverplichtingen en nalevingsmechanismen voor EU-importeurs van fossiele brandstoffen, die hun methaanvoetafdruk moeten minimaliseren. Dit draagt bij aan een schoner milieu, minder klimaatverandering en een duurzamere economie.
Import van ruwe olie, aardgas en steenkool binnen de EU
De verordening verplicht importeurs van ruwe olie, aardgas en steenkool om algemene informatie te verstrekken over onder andere de producent en de monitoring-, rapportage- en verificatiemaatregelen van methaanemissies bij de producent.
Vanaf 2027 breiden deze regels zich verder uit en moeten de importeurs aantonen dat de monitoring-, rapportage- en verificatiemaatregelen bij de producent gelijkwaardig zijn aan de eisen die de verordening stelt aan producenten binnen de EU.
Vanaf 2030 zal de Europese Commissie een eis aan de methaanintensiteit van geïmporteerde ruwe olie, aardgas en steenkool stellen met als doel om de methaanemissies in de productieketen te voorkomen.
Daarnaast verplicht de verordening de Europese Commissie tot een aantal zaken:
- Het opzetten van een transparantiedatabank voor methaan met informatie van producenten in de Unie en door importeurs gerapporteerde gegevens.
- Het bepalen van methaanprestatieprofielen voor ruwe olie, aardgas en steenkool.
- Het vormgeven van een mondiaal monitoringsinstrument met informatie over het bestaan, de omvang en de locatie van gebeurtenissen met hoge methaanemissies uit energiebronnen.
- Het ontwikkelen van een snellereactiemechanisme om gebeurtenissen met zeer hoge emissies aan te pakken.
Wat gaat de NEa doen?
De NEa krijgt een centrale rol in de uitvoering van de Methaanverordening voor importeurs en werkt daarbij nauw samen met de Douane.
De taken van de NEa omvatten:
- Informeren van bedrijven over de regelgeving
- Toezicht houden op naleving van de rapportageverplichtingen;
- Verwerken van ingediende rapportages;
- Handhaven en, indien nodig, sancties opleggen bij niet-naleving.
- Informatie van de importeurs doorsturen aan de Europese commissie
De Douane registreert de invoer van deze goederen en zal deze informatie met de NEa gaan delen.
Relevante wetgeving en informatie
De regels voor de importeurs zijn vastgelegd in hoofdstuk 5 en bijlage IX van de Europese Verordening. De Minister van Klimaat en Groene Groei stelt een zogenoemd "Besluit voorlopige aanwijzing" bevoegde instanties methaanverordening op. Dit besluit geeft duidelijkheid over de bevoegde instanties in Nederland. De NEa zal via dit besluit worden aangewezen als bevoegde instantie voor hoofdstuk 5 van de verordening.
Daarnaast bereidt de Minister een wetsvoorstel voor waarin de benodigde bevoegdheden voor de NEa wettelijk worden vastgelegd. Deze wet treedt naar verwachting niet voor 2026 in werking.